مغز انسان چیست؟
مغز پیچیده ترین بخش بدن انسان است که به عنوان جایگاه هوش، مفسر حواس، آغازگر حرکت بدن و کنترل کننده رفتار عمل می کند. مغز که در داخل محفظه استخوانی محافظ خود قرار گرفته و در مایع غوطه ور شده است، منشأ تمام ویژگی هایی است که انسانیت ما را تعریف می کند. به عنوان تاج جواهر بدن انسان ایستاده است.
این برگه اطلاعات مقدمهای اساسی برای مغز انسان ارائه میکند، با هدف روشن کردن نحوه عملکرد مغز سالم، راههای حفظ سلامت آن، و پیامدهای بیماری یا اختلال در عملکرد.
در اینجا حقایقی در مورد مغز انسان به صورت کوتاه ذکر شده است:
ساختار مغز:
- وزن مغز انسان حدود ۳ پوند (۱.۴ کیلوگرم) است.
- تقریباً از ۸۶ میلیارد نورون تشکیل شده است.
- مغز به دو نیمکره چپ و راست تقسیم می شود که توسط جسم پینه ای به هم متصل می شوند.
نورون ها و سیناپس ها:
- نورون ها بلوک های اساسی ساختمان مغز هستند.
- تریلیون ها سیناپس وجود دارد که نورون ها را به هم متصل می کند و ارتباطات را تسهیل می کند.
قسمت های مغز:
- لوب پیشانی: مسئول تصمیم گیری، حل مسئله و احساسات است.
- لوب جداری: اطلاعات حسی را پردازش می کند.
- لوب تمپورال: در پردازش شنوایی و حافظه نقش دارد.
- لوب اکسیپیتال: مسئول اصلی بینایی است.
عملکردهای مغز:
- کارکردهای شناختی: حافظه، توجه، زبان و ادراک.
- عملکردهای حرکتی: هماهنگی حرکات ارادی.
- کارکردهای عاطفی: پردازش و تنظیم احساسات.
رشد مغز:
- مغز در دوران کودکی و نوجوانی دچار رشد قابل توجهی می شود.
- هرس سیناپسی، که در آن سیناپس های ضعیف یا غیر ضروری حذف می شوند، در طول توسعه رخ می دهد.
سلامت مغز:
- خواب کافی، رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم به سلامت مغز کمک می کند.
- استرس مزمن می تواند اثرات منفی بر مغز بگذارد.
اختلالات مغزی:
- اختلالات عصبی: آلزایمر، پارکینسون، صرع.
- اختلالات سلامت روان: افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرنی.
پلاستیسیته مغز:
- مغز توانایی سازماندهی مجدد خود و سازگاری با تجربیات جدید را دارد.
- نورو پلاستیسیته برای یادگیری و بهبودی پس از آسیب بسیار مهم است.
پردازش حسی:
- بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی پنج حس اصلی هستند.
- مناطق مختلف مغز اطلاعات هر حس را پردازش می کند.
تکنیک های تصویربرداری از مغز:
- برای تصویربرداری ساختاری از تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT) استفاده می شود.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی کاربردی (fMRI) فعالیت مغز را نشان می دهد.
- الکتروانسفالوگرام (EEG) فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند.
ساختار مغز چگونه است؟
مغز بهعنوان کنسرسیومی از متخصصان عمل میکند و هر بخش به طور مشترک در عملکرد کلی آن سهیم است. اجزای مختلف مغز که به سه واحد اصلی – مغز جلو، مغز میانی و مغز عقبی تقسیم می شوند، به طور جمعی وظایف بی شمار آن را تنظیم می کنند.
مغز عقبی نخاع فوقانی، ساقه مغز و مخچه را در بر می گیرد – یک توده پیچیده از بافت. مغز عقبی که مسئول عملکردهای حیاتی بدن مانند تنفس و ضربان قلب است، نقش حیاتی ایفا می کند.
مخچه که در داخل مغز عقبی قرار دارد، حرکت را هماهنگ می کند و در مهارت های حرکتی آموخته شده نقش دارد. فعالیت هایی مانند نواختن پیانو یا ضربه زدن به توپ تنیس مخچه را درگیر می کند.
در اوج ساقه مغز، مغز میانی قرار دارد که اعمال رفلکس را کنترل می کند و در مدار حاکم بر چشم و حرکات ارادی شرکت می کند. در همین حال، پیش مغز، بزرگترین و پیشرفته ترین بخش مغز انسان، شامل مخ و ساختارهای زیرین آن است.
هنگامی که افراد با تصاویری از مغز روبرو می شوند، اغلب این مغز است که توجه آنها را به خود جلب می کند. مغز که در بالاترین قسمت مغز قرار دارد، به عنوان مرکز فعالیت های فکری عمل می کند. خاطرات را در خود جای می دهد، فرآیندهای برنامه ریزی، تخیل و تفکر را تسهیل می کند و فعالیت هایی مانند شناخت دوستان، خواندن کتاب و بازی کردن را امکان پذیر می کند.
مغز توسط یک شکاف عمیق به دو نیمکره تقسیم می شود. علیرغم ظاهر آینه ای آنها، این نیمکره ها از نظر عملکرد متفاوت هستند. به عنوان مثال، تشکیل کلمه عمدتاً در نیمکره چپ قرار دارد، در حالی که نیمکره راست بر مهارت های استدلال انتزاعی حاکم است.
به طور قابل توجهی، بیشتر سیگنالهای بین مغز و بدن در مسیر خود به مغز و از مغز عبور میکنند. در نتیجه، آسیب به یک طرف مغز، طرف مقابل بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. به عنوان مثال، سکته مغزی در نیمکره راست می تواند منجر به فلج در بازو و پای چپ شود.
وظایف قسمت راست و چپ مغز انسان چیست؟
در دهه ۱۹۶۰، راجر دبلیو اسپری، نوروبیولوژیست پیشنهاد کرد که هر کس نیمی از مغز غالب دارد که شخصیت، افکار و رفتار آنها را شکل می دهد.
مفهوم چپ مغز یا راست مغز بودن به دلیل عملکردهای متمایز دو نیمکره مغز جذاب است.
طبق نظریه قدیمی تر، افراد چپ مغز تمایل دارند:
- تحلیلی
- منطقی
- جزئیات و واقعیت گرا
- عددی
- بیشتر با کلمات فکر می کند
مشخصات نیمه راست مغز:
- خلاقیت
- آزاد اندیشی
- قادر به دیدن کلیات
- شهود
- به احتمال زیاد بیشتر از فکر کردن با کلمات، تجسم می کند
قشر مغز چیست؟
سطح مخ و مخچه یک لایه حیاتی از بافت، قشر، با ضخامتی شبیه به دو یا سه سکه است که در کنار هم قرار گرفته اند. این لایه که به نام کورتکس از کلمه لاتین برای پوست گرفته شده است، جایی است که اکثر پردازش اطلاعات در مغز انجام می شود. هنگام اشاره به “ماده خاکستری” در مغز، این پوسته نازک است که مورد بحث قرار می گیرد. قشر مغز خاکستری به نظر می رسد زیرا اعصاب فاقد عایق موجود در سایر نواحی مغز هستند که به آنها ظاهری سفید می دهد. چینهای مغز سطح آن را افزایش میدهند و مقدار ماده خاکستری و ظرفیت پردازش اطلاعات را افزایش میدهند.
جغرافیای مغز انسان چگونه است؟
هر نیمکره مغزی را می توان به بخش ها یا لوب های تخصصی تقسیم کرد که هر کدام عملکردهای مشخصی دارند. برای درک هر لوب و نقش تخصصی آن، گشت و گذار در نیمکره های مغز لازم است.
لوب های پیشانی
لوب های فرونتال که مستقیماً در پشت پیشانی قرار می گیرند، هنگام برنامه ریزی، تصور آینده یا درگیر شدن در بحث های مستدل، نقشی محوری دارند. این لوبها بهعنوان مکانهای ذخیرهسازی کوتاهمدت عمل میکنند و اجازه میدهند یک ایده در حالی که دیگران را در نظر میگیرند حفظ شود.
موتور کورتکس
قشر حرکتی که در عقب ترین قسمت هر لوب فرونتال قرار دارد، به برنامه ریزی، کنترل و اجرای حرکات ارادی مانند حرکت بازو یا لگد زدن به توپ کمک می کند.
لوب آهیانه
لوبهای جداری که در دو بخش پشت لوبهای فرونتال قرار دارند، هنگام لذت بردن از یک وعده غذایی، طعم، عطر و بافت مورد استفاده قرار میگیرند. علاوه بر این، لوب های جداری به خواندن و توابع حسابی کمک می کنند.
قشر حسی جسمی
قشر حسی جسمی که در قسمت های جلویی لوب ها، درست در پشت نواحی حرکتی قرار دارد، اطلاعات مربوط به دما، طعم، لمس و حرکت بقیه بدن را پردازش می کند.
لوب اکسیپیتال
هنگامی که این کلمات را می خوانید و تصاویر را مشاهده می کنید، لوب های اکسیپیتال که در پشت مغز قرار دارند، اطلاعات بصری چشم ها را پردازش می کنند و آن را با تصاویر ذخیره شده در حافظه متصل می کنند. آسیب به این لوب ها می تواند منجر به نابینایی شود.
لوب های تمپورال
با تکمیل گشت و گذار در نیمکره های مغز، لوب های تمپورال در جلوی نواحی بینایی و زیر لوب های جداری و پیشانی قرار دارند. چه از سمفونیها قدردانی میکنند و چه موسیقی راک، این لوبها بر این اساس پاسخ میدهند. قسمت بالای هر لوب گیجگاهی اطلاعات را از گوش دریافت می کند، در حالی که قسمت زیرین آن نقش اساسی در شکل گیری و بازیابی خاطرات مربوط به موسیقی دارد. بخشهای دیگر این لوب خاطرات و حسهای چشایی، صدا، بینایی و لامسه را در خود ادغام میکنند.
مغز درونی
ساختارهایی که در داخل مغز پنهان شده اند به عنوان دروازه بان بین نخاع و نیمکره های مغز عمل می کنند. این ساختارها نه تنها بر وضعیت عاطفی ما تأثیر می گذارند، بلکه ادراکات و پاسخ ها را بر اساس آن حالت تعدیل می کنند و حرکات ناخودآگاه را تسهیل می کنند. مانند لوب ها در نیمکره های مغزی، ساختارهای زیر به صورت جفتی وجود دارند که در نیمکره مخالف تکرار شده اند.
هیپوتالاموس که از نظر اندازه شبیه یک مروارید است، بر عملکردهای حیاتی مانند بیدار شدن در صبح و تحریک جریان آدرنالین در طول آزمایشات یا مصاحبه های شغلی نظارت می کند. همچنین به عنوان یک مرکز عاطفی عمل می کند و مولکول هایی را تنظیم می کند که احساسات شادی، خشم یا ناراحتی را برمی انگیزد. در مجاورت هیپوتالاموس، تالاموس، مرکز اصلی برای تبادل اطلاعات بین نخاع و مغز قرار دارد.
یک مجرای سلول های عصبی از هیپوتالاموس و تالاموس تا هیپوکامپ گسترش می یابد. این ساختار کوچک به عنوان یک شاخص حافظه عمل می کند و خاطرات را برای ذخیره طولانی مدت به نیمکره مغزی مناسب می فرستد و در صورت نیاز آنها را بازیابی می کند. عقده های قاعده ای که مسئول شروع و هماهنگی حرکات هستند نشان داده نمی شوند اما تالاموس را احاطه کرده اند. بیماری پارکینسون که با لرزش و سفتی مشخص می شود، با اختلال عملکرد سلول های عصبی در گانگلیون های پایه مرتبط است.
نورون چیست؟
مغز و سیستم عصبی از انواع مختلف سلول تشکیل شده است که نورون ها واحدهای عملکردی اولیه هستند. همه احساسات، حرکات، افکار، خاطرات و احساسات ناشی از سیگنالهایی هستند که از نورونها عبور میکنند که شامل بدن سلولی، دندریتها و آکسون میشوند.
بدن سلولی هسته را در خود جای داده است، جایی که مولکول های ضروری برای عملکرد نورون ها تولید می شوند. دندریت ها از بدن سلولی گسترش یافته و پیام هایی را از سایر سلول های عصبی دریافت می کنند. سیگنالها از دندریتها از بدن سلول عبور میکنند و ممکن است از آکسون به نورون، سلول عضلانی یا سلولهای دیگر اندامها بروند. در اطراف نورون سلولهای پشتیبان قرار دارند که برخی از آنها یک غلاف میلین را تشکیل میدهند، یک لایه عایق که انتقال سیگنال عصبی را سریعتر و دورتر میکند.
سیناپس چیست؟
دانشمندان با مطالعه سیناپس، مکانی که سیگنالها از یک نورون به سلول دیگر منتقل میشوند، بینشی در مورد نورونها به دست آوردهاند. هنگامی که یک سیگنال به انتهای آکسون می رسد، آزاد شدن وزیکول ها را تحریک می کند و انتقال دهنده های عصبی را در سیناپس آزاد می کند. این مواد شیمیایی از سیناپس عبور می کنند و به گیرنده های سلول همسایه متصل می شوند و به طور بالقوه خواص آن را تغییر می دهند. اگر سلول دریافت کننده نیز یک نورون باشد، سیگنال می تواند به انتقال به سلول بعدی ادامه دهد.
انتقال دهنده های عصبی کلیدی مغز انسان چه نام دارند؟
انتقالدهندههای عصبی، مواد شیمیایی که ارتباط بین سلولهای مغز را امکانپذیر میکنند، نقش مهمی در تنظیم فعالیت سلولی دارند.
– استیل کولین
یک انتقال دهنده عصبی تحریک کننده بر انقباضات ماهیچه ای و ترشح هورمون. بیماری آلزایمر، همراه با از دست دادن حافظه، با کمبود استیل کولین مرتبط است.
– گلوتامات
یک انتقال دهنده عصبی تحریکی اصلی، گلوتامات اضافی ممکن است به نورون ها آسیب برساند و با اختلالاتی مانند بیماری پارکینسون، سکته مغزی، تشنج و افزایش حساسیت به درد مرتبط است.
– GABA (گاما آمینوبوتیریک اسید)
یک انتقال دهنده عصبی مهارکننده که فعالیت عضلات را کنترل می کند و به سیستم بینایی کمک می کند. سطوح بالا GABA برای درمان تشنج و لرزش در بیماران مبتلا به بیماری هانتینگتون استفاده می شود.
– سروتونین
یک انتقال دهنده عصبی که عروق خونی را منقبض می کند و باعث خواب می شود. عدم تعادل ممکن است منجر به مشکلات خواب و افسردگی شود.
– دوپامین
یک انتقال دهنده عصبی مهاری که بر خلق و خو و حرکات پیچیده تأثیر می گذارد. کاهش فعالیت دوپامین به سفتی عضلانی در بیماری پارکینسون کمک می کند و بسیاری از داروهای اختلال رفتاری عملکرد دوپامین را در مغز اصلاح می کنند.
۳ قسمت مختلف مغز کدامند و چه کار می کنند؟
مخ:
– عملکرد: مناظر، صداها و لمس ها را تفسیر می کند. احساسات، استدلال و یادگیری را تنظیم می کند.
مخچه:
– عملکرد: تعادل، وضعیت بدن، هماهنگی و مهارت های حرکتی ظریف را حفظ می کند.
ساقه مغز:
– عملکرد: بسیاری از عملکردهای خودکار بدن را تنظیم می کند.
۵ قسمت اصلی مغز کدامند؟
ما در مورد این پنج بازیکن کلیدی در تیم مغز بحث خواهیم کرد:
- سربروم (su-REE-brum)
- مخچه (sair-uh-BELL-um)
- ساقه مغز
- غده هیپوفیز (puh-TOO-uh-ter-ee)
- هیپوتالاموس (hy-po-THAL-uh-mus)
مغز چند قسمت دارد؟
مغز را می توان به سه واحد اصلی تقسیم کرد: مغز جلو، مغز میانی و مغز عقب. مغز عقبی شامل قسمت بالایی نخاع، ساقه مغز و مخچه است. عملکردهای حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب را کنترل می کند.
کدام بخش مغز مربوط به تفکر انسان است؟
بخش اصلی تفکر مغز انسان مغز است. این قسمت بیرونی بزرگی است که خواندن، تفکر، یادگیری، گفتار، احساسات و حرکات ماهیچه ای برنامه ریزی شده مانند راه رفتن را کنترل می کند.
قسمت های مغز میانی چیست؟
مغز میانی، قسمت بالایی ساقه مغز، از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: کولیکولی، تگمنتوم و دمگل های مغزی.
مغز چگونه کار می کند؟
مغز با میلیاردها سلول عصبی، افکار، احساسات، رفتار، حرکت و احساسات را از طریق الگوهای پیچیده هماهنگ می کند. شبکه ای از اعصاب برای ارتباط سریع مغز را به بدن متصل می کند.
مدولا چیست؟
بصل النخاع رابط بین ساقه مغز و نخاع است و حامل مراکز عملکردی مهم مربوط به تنظیم قلبی عروقی تنفسی، دستگاه های حرکتی و حسی و اعصاب جمجمه ای خاص است.
مخچه چیست؟
مخچه یک جزء حیاتی است که حرکت حرکتی و تعادل را در مغز انسان تنظیم می کند. راه رفتن را هماهنگ می کند، وضعیت بدن را حفظ می کند، تون عضلانی را کنترل می کند و بر فعالیت ارادی ماهیچه نظارت می کند، اما انقباض عضلانی را آغاز نمی کند.
وظایف چپ و راست مغز چیست؟
چپ مغز گفتار و تفکر انتزاعی را مدیریت می کند در حالی که سمت راست بدن را کنترل می کند. مغز راست مسئول پردازش تصویر، تفکر فضایی و کنترل حرکت در سمت چپ بدن است.
پیش مغز:
بزرگترین و بسیار توسعه یافته ترین بخش مغز انسان، که عمدتاً از مغز و ساختارهای مرتبط تشکیل شده است.
مغز میانی:
بالاترین قسمت ساقه مغز، کنترل کننده اعمال رفلکس و درگیر در مدار چشم و حرکات ارادی است.
مغز عقبی:
بخشی از مغز که شامل قسمت فوقانی نخاع، ساقه مغز و مخچه است و مسئول عملکردهای حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب است.
مخچه:
یک توپ چروکیده از بافت در مغز عقب که حرکت را هماهنگ می کند و در حرکات چرخشی یاد گرفته شده دخیل است.
مغز:
بزرگترین قسمت پیش مغز، واقع در بالای مغز، مسئول فعالیت های فکری، حافظه، برنامه ریزی، تخیل و تشخیص است.
غشاء مغزی:
لایه بیرونی مخ و مخچه که برای پردازش اطلاعات ضروری است، به دلیل عدم عایق بودن روی اعصاب خاکستری به نظر می رسد.
لوب های پیشانی:
لوب هایی که مستقیماً در پشت پیشانی قرار دارند، نقش کلیدی در برنامه ریزی، تصور آینده و استدلال های مستدل دارند.
قشر موتور:
در عقب ترین قسمت هر لوب فرونتال قرار دارد و مسئول برنامه ریزی، کنترل و اجرای حرکات ارادی است.
لوب آهیانه:
لوب های پشت لوب های پیشانی، درگیر پردازش اطلاعات حسی مربوط به چشایی، لامسه و آگاهی فضایی.
لوب اکسیپیتال:
لوب های پشت مغز، پردازش اطلاعات بصری از چشم ها و ارتباط آن با تصاویر ذخیره شده در حافظه.
لوب های تمپورال:
لوب های جلوی نواحی بینایی، زیر لوب های جداری و فرونتال، به محرک های شنوایی پاسخ می دهند و برای شکل گیری و بازیابی خاطرات حیاتی هستند.
هیپوتالاموس:
ساختاری کوچک و به اندازه مروارید در اعماق مغز، که عملکردهای اساسی را هدایت می کند، احساسات را تنظیم می کند و بر ترشح هورمون ها تأثیر می گذارد.
تالاموس:
یک مرکز اصلی برای تبادل اطلاعات بین نخاع و مغز، واقع در نزدیکی هیپوتالاموس.
هیپوکامپ:
ساختار کوچکی که به هیپوتالاموس و تالاموس متصل است، به عنوان یک نمایه کننده حافظه عمل می کند، خاطرات را برای ذخیره سازی و بازیابی آنها ارسال می کند.
عقده های پایه:
خوشه های سلول های عصبی اطراف تالاموس، مسئول شروع و یکپارچه سازی حرکات، با اختلال عملکرد مرتبط با بیماری پارکینسون.
نورون:
واحد عملکردی اولیه مغز و سیستم عصبی، متشکل از یک جسم سلولی، دندریت ها و یک آکسون، که انتقال سیگنال را تسهیل می کند.
سیناپس:
محلی که در آن سیگنال از یک نورون به سلول دیگر منتقل می شود که شامل آزاد شدن انتقال دهنده های عصبی و تعامل آنها با گیرنده ها است.
انتقال دهنده های عصبی:
مواد شیمیایی که سلول های مغز از آنها برای برقراری ارتباط استفاده می کنند و بر فعالیت سلولی تأثیر می گذارند. انتقال دهنده های عصبی کلیدی عبارتند از استیل کولین، گلوتامات، GABA، سروتونین و دوپامین.
منابع
https://www.medicalnewstoday.com