ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST)، دو تا از قدیمی ترین و دورترین کهکشان ها را در جهان شناخته شده یافته اند. قدمت این کهکشان ها تنها به ۳۳۰ میلیون سال پس از انفجار بزرگ باز می گردد.
این اجرام باستانی به عنوان دومین و چهارمین کهکشان دوردست کشف شده در نظر گرفته می شوند که به قدیمی ترین کهکشان شناخته شده، JADES-GS-z13-0 نزدیک می شوند، که قبلا توسط جیمز وب حدود ۳۰۰ میلیون سال پس از آغاز جهان مشاهده شده بود. نور هر سه کهکشان بیش از ۱۳ میلیارد سال سفر کرد تا به جیمز وب برسد.
جوئل لجا، استادیار نجوم و اخترفیزیک در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و یکی از نویسندگان یک مطالعه جدید در مورد این کهکشان ها، اظهار داشت: “نور این کهکشان ها قدیمی است، تقریباً سه برابر قدیمی تر از زمین. تنها از طریق نور آنها است. که ما می توانیم شروع به درک فیزیک عجیب و غریبی کنیم که بر کهکشان ها در نزدیکی سپیده دم کیهانی حاکم است.”
به گفته ناسا، این کهکشان ها در منطقه ای از فضا به نام خوشه پاندورا یا آبل ۲۷۴۴، خوشه ای عظیم از کهکشان ها با جرمی معادل ۴ تریلیون خورشید پیدا شده اند.
کهکشان های باستانی تازه کشف شده علیرغم اینکه عظیم ترین سازه های جهان هستند، نه در خود خوشه بلکه در پشت آن کشف شدند. این کشف به لطف یک اثر بزرگ‌نمایی طبیعی به نام عدسی گرانشی که توسط آلبرت انیشتین پیش‌بینی شده بود، امکان‌پذیر شد. عدسی گرانشی زمانی اتفاق می‌افتد که یک جسم فوق‌جرم خم می‌شود و نوری را که از نزدیکی خود عبور می‌کند با انحنای فضای اطراف خود بزرگ‌نمایی می‌کند.
در مشاهدات اخیر جیمز وب ، جرم خوشه پاندورا یک عدسی گرانشی قدرتمند ایجاد کرد که نور دو کهکشان را بزرگ‌نمایی می‌کرد، حتی اگر آنها میلیاردها سال نوری پشت پاندورا قرار داشته باشند.
با بررسی دقیق‌تر، به نظر می‌رسد این دو کهکشان باستانی بزرگ‌تر از سایر کهکشان‌های مشاهده‌شده در همان نقطه از تاریخ کیهانی هستند. محققان حتی می توانند اشکال متمایز کهکشان ها را تشخیص دهند.
Bingjie Wang، نویسنده ارشد این مطالعه، محقق فوق دکترا در ایالت پن، خاطرنشان کرد: “کهکشان های قبلاً کشف شده در این فواصل، منابع نقطه ای هستند – آنها به صورت نقطه ای در تصاویر ما ظاهر می شوند. اما یکی از کهکشان های ما کشیده به نظر می رسد، تقریباً مانند بادام زمینی، و دیگری کهکشان های دیگر در این فواصل، منابع نقطه ای هستند. شبیه یک توپ کرکی است.”
به گفته وانگ، دلیل این تفاوت در اندازه مشخص نیست، چه به چگونگی شکل گیری ستارگان یا چه اتفاقی برای آنها پس از شکل گیری رخ داده است، اما به گفته وانگ، تنوع در خواص کهکشان ها جالب است.
این کهکشان های تازه کشف شده به فهرست رو به رشد اجرام بسیار باستانی که توسط جیمز وب شناسایی شده اند اضافه می شوند. این تلسکوپ اخیراً از قدیمی‌ترین سیاه‌چاله‌ی پرجرم فعال در جهان شناخته‌شده، با قدمت حدود ۴۵۰ میلیون سال پس از انفجار بزرگ، و قدیمی‌ترین شواهد مولکول‌های آلی موجود در ابری در فاصله ۱۲.۳ میلیارد سال نوری از زمین، پرده برداری کرد.
